Dự án nhà ở xã hội: Nguồn cung nhỏ giọt, giải ngân tín dụng ì ạch

Mục tiêu còn nhiều chông gai

Theo Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị, thời gian qua, nhờ các chính sách hỗ trợ, khuyến khích đầu tư, phát triển nhà ở xã hội, đến nay cả nước đã hoàn thành 317 dự án nhà ở xã hội khu vực đô thị, quy mô xây dựng khoảng 159.000 căn với tổng diện tích hơn 8,1 triệu m2. Hiện cả nước vẫn đang tiếp tục triển khai 419 dự án với quy mô xây dựng khoảng 432.500 căn có tổng diện tích khoảng 22,6 triệu m2. Tuy nhiên, nguồn cung nhà ở xã hội vẫn rất hạn chế. Trong giai đoạn 2021-2025, theo Đề án "Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn nhà ở xã hội đến năm 2030", phấn đấu đến năm 2030 tổng số căn hộ các địa phương hoàn thành khoảng 1.062.200 căn.

Nguồn cung nhà ở xã hội khan hiếm trầm trọng

Trong đó, giai đoạn 2021 - 2025 hoàn thành khoảng 428.000 căn hộ. Mục tiêu này nhằm đáp ứng yêu cầu cấp thiết của thực tiễn khi nguồn cung nhà ở xã hội thiếu nghiêm trọng, mới chỉ đáp ứng khoảng 20% nhu cầu thực tế của công nhân lao động. Nhưng trên thực tế triển khai đề án, trên địa bàn cả nước hiện nay mới hoàn thành 46 dự án nhà ở xã hội, quy mô xây dựng 20.210 căn; đã cấp phép hoặc chấp thuận chủ trương đầu tư 419 dự án với quy mô xây dựng là khoảng 413.000 căn.

Theo Bộ Xây dựng, nếu các dự án đã được cấp phép và chấp thuận chủ trương đầu tư hoàn thành đúng thời hạn thì chúng ta sẽ cơ bản hoàn thành mục tiêu đề án đến năm 2025. Tuy nhiên, đã đi gần nửa chặng đường (đề án được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tháng 4-2023), đến nay đề án mới hoàn thành chưa đầy 5% mục tiêu đề ra, đặt ra thách thức vô cùng lớn.

Vụ nam thanh niên nhảy cầu Long Biên tự tử: Ý nghĩa cao quý hơn là cứu sống một mạng người

Căn nhà phố cổ bị ép bán và hành trình lật mặt nhóm Quân 'trọc' cho vay lãi khét tiếng

"Một số đô thị lớn như Hà Nội, chương trình phát triển nhà ở giai đoạn 2021-2030 đã đặt mục tiêu đến năm 2025 phải hoàn thành 25.000 căn hộ (tương đương 1,25 triệu m2 sàn), đến năm 2030 hoàn thành 110.000 căn hộ (tương đương 5,5 triệu m2 sàn) nhà ở xã hội. Mặc dù mục tiêu là vậy, nhưng các dự án nhà ở xã hội vẫn phải được đẩy nhanh tiến độ và quyết tâm hoàn thành trong năm 2025 thì mới đạt mục tiêu đề án đặt ra" - Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị cho hay.

Bộ Xây dựng cho biết, Nghị quyết số 01/NQ-CP của Chính phủ đã yêu cầu đẩy mạnh phát triển nhà ở xã hội, nhà ở công nhân; năm 2024 nỗ lực phấn đấu hoàn thành khoảng 130 nghìn căn hộ. Đây là yêu cầu và mục tiêu rất cao, đòi hỏi các bộ, ngành, địa phương bám sát và thực hiện nghiêm túc, quyết liệt hơn nữa các nhiệm vụ đề án đã đề ra, đặc biệt là rà soát quy hoạch, bố trí quỹ đất, cải cách thủ tục hành chính… cho các dự án nhà ở xã hội.

Gói tín dụng 120.000 tỷ đồng giải ngân ì ạch

Người đứng đầu ngành xây dựng thừa nhận việc triển khai đề án vẫn còn rất nhiều khó khăn, còn tồn tại những hạn chế, vướng mắc cần phải tập trung và quyết liệt giải quyết trong thời gian tới. Trong đó, còn nhiều địa phương có kết quả thực hiện chậm so với kế hoạch đăng ký tại đề án. Một số địa phương đến nay vẫn chưa có dự án nhà ở xã hội được khởi công mới.

Cùng với đó, vẫn còn vướng mắc, khó khăn của các doanh nghiệp đầu tư nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân trong tiếp cận đất đai, thủ tục đầu tư xây dựng, tín dụng, chính sách ưu đãi… Đáng nói, việc giải ngân gói tín dụng ưu đãi 120.000 tỷ đồng còn chậm so với mong muốn và nhu cầu thực tiễn của các doanh nghiệp đầu tư nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân.

Những ai không nên chạy bộ?

Hà Nội có mức sống đắt đỏ nhất Việt Nam

Trước đó, theo chỉ đạo của Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước đã chỉ đạo các ngân hàng thương mại triển khai gói tín dụng ưu đãi 120.000 tỷ đồng cho vay nhà ở xã hội. Dù ngành ngân hàng quyết liệt triển khai, nhưng sau gần 1 năm, đến nay mới giải ngân được hơn 500 tỷ đồng, tương đương chỉ hơn 0,4% quy mô gói tín dụng này.

Theo Ngân hàng Nhà nước, đã có 28 địa phương công bố danh mục 68 dự án đủ điều kiện vay theo gói này, với nhu cầu vay vốn hơn 30.000 tỷ đồng. Đến nay, các ngân hàng thương mại đã cam kết cấp tín dụng cho 15 dự án với số tiền cam kết là khoảng 7.000 tỷ đồng, trong đó đã có 7 dự án có nhu cầu giải ngân, số tiền cấp cam kết cấp tín dụng hơn 1.800 tỷ đồng.

Về lãi suất, sau gần 1 năm, mức lãi suất của các ngân hàng thương mại áp dụng cho gói tín dụng này đã giảm 0,7% so với giai đoạn đầu, chỉ còn 8%/năm đối với chủ đầu tư và 7,5% đối với người mua nhà. Dù vậy, tỷ lệ giải ngân của chương trình 120.000 tỷ đồng vẫn còn thấp. Theo lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước, chủ yếu do nguồn cung nhà ở xã hội còn thấp, nhiều dự án còn gặp vướng mắc về giải phóng mặt bằng, về thủ tục tính tiền sử dụng đất, về chuyển mục đích sử dụng đất...

Gỡ các nút thắt để đẩy mạnh cung - cầu

Để gỡ các nút thắt trong phát triển nhà ở xã hội, Chính phủ đã trình và được Quốc hội thông qua Luật Nhà ở số 27/2023/QH15, Luật Đất đai sửa đổi cùng với nhiều văn bản quy phạm pháp luật có liên quan với nhiều nội dung mới, tháo gỡ nhiều khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn; đặc biệt là tháo gỡ tồn tại, vướng mắc để thúc đẩy nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân.

Mới nhất, Bộ Xây dựng cũng đang lấy ý kiến về Dự thảo Nghị định quy định về phát triển và quản lý nhà ở xã hội, trong đó, các quy định mới dự kiến sẽ tháo gỡ hàng loạt vướng mắc cho các chủ đầu tư cũng như người mua nhà. Trong đó, dự thảo đề xuất loạt thay đổi về quỹ đất để xây dựng nhà ở xã hội trong dự án đầu tư xây dựng nhà ở thương mại; về ưu đãi chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội; về loại nhà và tiêu chuẩn diện tích nhà ở xã hội; về xác định giá bán, giá cho thuê mua, giá cho thuê nhà ở xã hội; về trình tự, thủ tục bán, cho thuê mua, cho thuê nhà ở xã hội…

Đối với người mua nhà, điểm đáng chú ý là dự thảo nghị định đã "nới" các tiêu chuẩn đối với người mua. Trong đó, Bộ Xây dựng đề xuất bỏ điều kiện gây khó khăn trước đó về nơi cư trú. Theo quy định hiện hành, người được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội phải có đăng ký thường trú tại tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương nơi có nhà ở xã hội. Trường hợp không có đăng ký thường trú thì phải có đăng ký tạm trú từ một năm trở lên tại tỉnh, thành phố này. Ngoài ra, tiêu chuẩn về diện tích nhà ở bình quân theo quy định hiện hành là dưới 10m2 thì theo dự thảo nghị định đã được tăng lên mức dưới 15m2.

Về điều kiện thu nhập, dự thảo nghị định quy định mức thu nhập bình quân hàng tháng của người đứng đơn mua nhà ở xã hội và vợ hoặc chồng của người đó không quá 15 triệu đồng/tháng tính theo bảng tiền công, tiền lương do cơ quan, đơn vị nơi đối tượng làm việc xác nhận. Quy định này đã nâng một chút so với quy định hiện hành là người mua nhà ở xã hội phải thuộc diện không phải nộp thuế thu nhập thường xuyên theo quy định của pháp luật về thuế thu nhập cá nhân (hiện ngưỡng chịu thuế thu nhập cá nhân là 11 triệu đồng/tháng, mức giảm trừ gia cảnh với 1 người phụ thuộc là 4,4 triệu đồng/tháng).